1923-2023: 100 jaar geleden in de pers

 

april 1923

"Kweekschool voor vakleeraren in praktisch werk"

In 1923 besluit het schoolbestuur van het toenmalige VTI om een "Kweekschool voor vakleeraren in praktisch werk" oftewel een lerarenopleiding van drie jaar op te richten. 

De opleiding is enerzijds gericht op vaklieden die al werkzaam zijn in het onderwijs en vaklieden die de stap naar het onderwijs overwegen, de zogenaamde zij-instromers. Anderzijds worden ook pas afgestudeerde 'jongelingen' aangetrokken. 

De lessen vinden plaats op zondagvoormiddag (van 9 tot 13 uur) en bestaan uit Algemene en toegepaste zielkunde, wellevendheid, organisatieleer, uitspraak, voordracht en opstel. 

Vaklui die rechtstreeks uit de nijverheid komen, moeten een getuigschrift van goed gedrag kunnen voorleggen én dienen als toelatingsproef een praktisch werkstuk te maken en een tekening en opstel voor te leggen.  

De officiële opening van deze kweekschool, ook wel normaal-leergangen genoemd, vindt plaats op 22 april 2023. Aanwezig zijn uiteraard het schoolbestuur, vele notabelen en enkele speciale gasten:

1. E.H. Faelens, diocesane 'opziener' van het vakonderwijs 
2. de heer Rollier, lid van de bestendige deputatie en afgevaardigde van de provincie
3. de heer De Hert, burgemeester en afgevaardigde van de stad Aalst
4. de heer Faemelaere, inspecteur van het vakonderwijs in Oost-Vlaanderen

Opmerkelijk is dat, na een welkomstwoord door de voorzitter van het schoolbestuur Leon De Meeter, een eerste les wordt gegeven aan de 40 ingeschreven leerlingen van de nieuwe richting door directeur André De Waegenaere. Nadien verzekerde de afgevaardigde van het bisdom dat de bisschop gelukkig is dat dit werk tot stand gekomen is en dat hij er ten volle zijn goedkeuring en aanmoediging aan verleent. Ook de afgevaardigde van de provincie komt met lovende woorden en belooft alle steun (De Volksstem, 2/5/1923). 

De Standaard, 24/3/1923 - Bron: KBR

Kopie van een diploma van het "normaalonderwijs", uitgereikt in 1933 aan Maurits Lissens (zie verder). Burgemeester Alfred Nichels (burgemeester van 1933 tot 1947 met onderbreking tijdens de Duitse bezetting) ondertekende eveneens "voor eensluidend afschrift".  

september 1923

Het "aannemingsexaam"

Nog in 1923 staan in de landelijke pers de "aannemingsvoorwaarden" te lezen om als leerling toegelaten te worden op het toenmalige VTI:

1. De leerling moeten tussen de 13 en 16 jaar oud zijn
2. Hij moet een goed gedrag vertonen
3. Hij moet zijn kennis van de lagere school kunnen aantonen tijdens een ingangsexamen

Om de middelbare studies met vrucht te voleindigen, moeten het "knappe jongelingen" zijn, goed gebouwd, verstandig én "geschikt tot het vak".

Het Nieuws van den Dag, 26/8/2023 - Bron: KBR

juli 1923

Minister Moyersoen op bezoek in Gent bij de stand van de Aalsterse vakschool

In 1923 diende het Feestpaleis in het Citadelpark van Gent als het toneel voor een "Tentoonstelling der mekanische en elektrische toepassingen". Vanaf de lente van 1921 zou Gent gastheer zijn van een Internationale Tentoonstelling van Bouwkunde en aanverwante vakken, met als doel een passende, nuttige en zo volledig mogelijke documentatie te bieden ter ondersteuning van de heropbouw van het door oorlog verwoeste België. Deze tentoonstellingen worden beschouwd als de pioniers van latere Vlaamse jaarbeurzen.

In de imposante koepelhal van het complex bevond zich anno 1923 een opmerkelijke stand van de Vrije Nijverheids- en Beroepsscholen. Het is niet verrassend dat ook de vakschool uit Aalst deelnam en de aandacht trok, zoals vermeld door de verslaggever van De Volksstem, die opmerkte dat hun stand veel te klein was.

De school presenteerde uitmuntend vakmanschap in schrijnwerk, waaronder werkstukken, ramen, deuren en trappen, evenals nauwkeurig pas- en draaiwerk, toegepaste mechaniek of constructie en prachtig smeedwerk. Bovendien werden toepassingen van nijverheidselektriciteit tentoongesteld, zoals scheidingsschakelaars, telefoonzekeringen, vertakkingsdozen voor laagspanning, schakelborden en automatische onderbrekers. De tekeningen trokken vooral de aandacht van kenners.

Op 17 juli 1923 ontving de stand van de Aalsterse vakschool de eer van het bezoek van minister van nijverheid en arbeid Romain Moyersoen, die natuurlijk veel belangstelling toonde voor de school uit zijn geboortestad. "Hij vroeg herhaaldelijk om uitleg, drukte zijn bewondering uit en wenste de afgevaardigden van de school hartelijk geluk" (cfr. De Volksstem, 21/7/1923). 

Romain z'n broer August (notaris in de Aalsterse Stationstraat) was op dat ogenblik ook lid van de beheerraad van de school. 

Bron: industriemuseum.be

Advocaat Romain Moyersoen (2/9/1870-21/4/1967) 

Oorkonde voor de deelnemers van de tentoonstelling anno 1923

Oktober 1923

Diploma-uitreiking middelbare afdeling

100 jaar geleden werden de namen van de afgestudeerden van de vakschool in de lokale krant (De Volksstem van 10 oktober 1923) gepubliceerd. Geen gdpr-reglementering, enkel fierheid voor de jongens die geslaagd waren in de middelbare afdeling. Ook de juryleden ('leden van de keurraad') worden met naam en toenaam vermeld.

Onder de gediplomeerden van dit schooljaar bevinden zich enkele oud-collega's die na hun opleiding hun halve leven op de vakschool hebben doorgebracht: Maurits Lissen, Petrus De Vriendt en Albien Anckaert.

1. Maurits Lissens

Maurits Lissens (Voorde, 25/8/1903) treedt in dienst op 1/1/1925 en zal niet minder dan 44 jaar als praktijkleraar, lesgever, werkmeester en werkplaatsleider fungeren. Hij gaat op pensioen op 1/9/1969.

Maurits werd geboren in 1903 en kwam in de toenmalige "Vak- en Ambachtsschool Sint-Jozef" vlak na de Eerste Wereldoorlog. In 1923 behaalde hij het diploma van Werktuigkundige - Smid. De school was toen de enige in België met een vierjarig programma van algemene en technische vakken. De lessen begonnen om 7 uur 's morgens en eindigden om 17.30 uur. Op zaterdagnamiddag was dat om 16.30 uur.

In 1925 wordt hij aangesteld als leermeester voor de praktijk en de technologie van de afdeling "Smidse". In 1933 behaalt Maurits tevens zijn diploma in de "Normaalleergangen". 

Maurits overlijdt op 23 augustus 1994.

Maurits Lissens, op het "Sint-Eligiusfeest" (het latere Sint-Elooisfeest) van 1969, waarop hij gehuldigd wordt als gepensioneerde.

Maurits, samen met ingenieur Jean Cardinael, vanaf 1956 directeur van de school.

2. Petrus De Vriendt

Petrus De Vriendt (Oudegem) start zijn carrière in de vakschool op 1/10/1941 - een 'late roeping' in het onderwijs zoals ze dat toen noemden - en bracht daarmee bijna 20 jaar ervaring uit de nijverheid mee naar de werkplaatsen elektriciteit.
Hij zal 30 jaar lesgeven in lagere en hogere jaren, wordt werkmeester en ook werkplaatsleider (lees hoofd) van de afdeling elektriciteit.

Op 1/9/1971 gaat hij op pensioen. 

3. Albien Anckaert

Albien Anckaer (Aalst) is leraar en later ook werkmeester van 1/10/1924 tot zijn pensioen op 1/9/1969.  

De Volksstem, 10/10/1923 - Bron: S.A.A.

Bronmateriaal

• Erik De Keukeleire in Fragmenten uit “De Gentse citadel en het Citadelpark - deel 2 - 1908-1940” - 338 pagina's -uitgaven in eigen beheer - 2004
• Belgicapress, KBR
• Stadsarchief Aalst (S.A.A.)
• Baert, K./A. De Groote/R. Vande Kerckhove/A. Verstraete: Geschiedenis van het Vrij Technisch Instituut, 1986.