Van ambacht tot techniek, het verhaal van de Aalsterse Vakschool: Meesterschap gereedschapsconstructie: een blik op het erfgoed van de vakschool

Meesterschap gereedschapsconstructie: een blik op het erfgoed van de vakschool

In het archief van onze school liggen tastbare herinneringen aan een tijd waarin vakmanschap, creativiteit en technische innovatie hand in hand gingen. Op houten panelen zijn zorgvuldig een tiental foto's bevestigd — stille getuigen van het kunnen en de toewijding van generaties leerlingen en leerkrachten. De beelden tonen zelfgebouwde draaibanken, schaafmachines, steekmachines, houtcombines, freesmachines en meer: stuk voor stuk unieke realisaties die tot stand kwamen in de werkplaatsen van de Technische Scholen van Aalst.

Deze blogpagina brengt hulde aan dat rijke verleden. Centraal staat het verhaal van de hoepelmachine uit 1958 — een ingenieus project waarbij de school samenwerkte met de provincie om een vernieuwend antwoord te bieden op een concrete nood uit de industrie. Het was niet zomaar een oefening, maar een succesvol staaltje toegepaste technologie dat zelfs internationaal opviel.

Samen met dit verhaal tonen we ook enkele bijzondere foto's van andere machines die binnen de muren van de school ontworpen en gebouwd werden. Ze herinneren ons eraan waarom deze vakschool ooit zo'n unieke plek innam in het nijverheidsonderwijs van Vlaanderen: als kweekvijver van vakmensen, als centrum van innovatie en als gemeenschap van mensen die geloofden in leren door te maken.

De Gazet van Aalst, 13/9/1958, S.A.A.

1958: De reepbuigmachine of hoepelmachine

In 1957 richtte de Provincie Oost-Vlaanderen een Studiebureau op dat technische en economische ondersteuning moest bieden aan ambachtslieden en kleine nijveraars. Deze doelgroep kampte vaak met praktische problemen waarvoor ze zelf niet over de middelen of kennis beschikten. Om hieraan tegemoet te komen, besloot de Provincie het initiatief te nemen en samen te werken met onderwijsinstellingen, waaronder de Technische Scholen van Aalst.

Deze samenwerking leidde, nauwelijks een jaar later, tot een opmerkelijke verwezenlijking: de ontwikkeling van een nieuwe machine die conische hoepels uit bandijzer kon produceren. Tot dan toe werden zulke hoepels met de hand gevormd, een arbeidsintensieve en dure werkwijze. De nieuwe machine, ontworpen door ingenieur De Neef en uitgevoerd met de hulp van leerlingen en leerkrachten van de Technische Scholen van Aalst, maakte het mogelijk om dit proces volledig te automatiseren. Daarmee werd niet alleen een lokaal productieprobleem opgelost, maar ook een belangrijke buitenlandse markt behouden voor een nijveraar die met concurrentiedruk kampte.

De hoepelmachine was uniek in haar soort in West-Europa. Een dergelijk toestel was nergens anders beschikbaar en importeren uit het buitenland bleek financieel niet haalbaar. Dankzij het werk van de school werd in korte tijd een prototype gebouwd dat met succes werd getest. De machine kon hoepels maken uit bandijzer in verschillende diktes en bood een moderne oplossing voor wat vroeger handwerk vergde.

De rol van de Technische Scholen van Aalst was cruciaal. Niet alleen stelde de directie haar middelen en personeel ter beschikking, maar ook een grote groep studenten werkte actief mee aan het ontwerp en de bouw van het prototype. Dit gebeurde zelfs tijdens de vakantieperiodes. De school toonde hiermee niet alleen haar technische capaciteit, maar ook haar maatschappelijke betrokkenheid.

Het succes van de hoepelmachine leidde meteen tot nieuwe interesse. Een tweede ondernemer gaf aan dat hij het toestel voor andere doeleinden zou kunnen gebruiken en vroeg of er een tweede exemplaar beschikbaar kon worden gemaakt. Daarmee opende het project ook perspectieven voor bredere toepassingen in de industrie.

De Provincie zag dit eerste project als een overtuigend bewijs van het nut en de noodzaak van haar Studiebureau. Ondertussen hadden al dertig personen een beroep gedaan op de dienst, en er liepen zes nieuwe technische projecten.

De medewerking van de Technische Scholen van Aalst werd door alle betrokkenen geprezen als voorbeeldig, met bijzondere waardering voor de inzet van rector De Waegenaere, de heer Cardinael en de heer Verhavert. De school, met meer dan 2.400 leerlingen, bewees dat ze niet alleen opleidt, maar ook bijdraagt aan de technologische en economische vooruitgang van de regio.