Oude postkaarten van de "Middelbare en Hoogere Technische School Aalst" zijn terug te vinden in uitgaven met oude Aalsterse postkaarten, in talloze boeken en tijdschriften over de geschiedenis van Aalst en worden nog regelmatig te koop aangeboden op allerhande veilingsites. De bekendste zijn die van het schoolgebouw aan de toenmalige Klottestraat (de huidige Vakschoolstraat).
Uitgave: Photo-Industrie S. Franck, Aalst, 1924 - Archief V.T.I.-Aalst

1 maart 1922: eerste blauwdruk van het nieuwe schoolgebouw

De jonge ambachtsschool kon gedurende het eerste decennium van haar bestaan gebruik maken van de klaslokalen en de parochiezaal (als tekenzaal) van de naburige Sint-Jozefjongensschool in de Meuleschettestraat. Hierdoor vonden de lessen in algemene vakken plaats vóór en na de basisschooluren, waardoor de schooldag voor de toegewijde studenten van de vakschool al om 7 uur 's ochtends begon en tot 18 uur duurde.

In het openingsjaar 1911 telde de school 39 leerlingen, een aantal dat groeide tot 209 in het tiende jaar en zelfs 505 bij het begin van het vijftiende schooljaar, waardoor de behoefte aan klaslokalen en een groter schoolgebouw urgent werd. De school koopt in die periode gronden aan, onder andere in de huidige Vakschoolstraat om op die plaats een schoolgebouw op te trekken.

Triphon De Smet, een docent/architect die zijn loopbaan bij de ambachtsschool startte op 1 oktober 1917, was verantwoordelijk voor het ontwerp van dit gebouw.

Joannes Triphon De Smet, °Temse, 11/11/1877 - †Aalst, 1/10/1943

In 1924 doceerde hij technologie en bouwkunde aan de schrijnwerkers in de hogere middelbare afdeling, en vaktekenen in het derde en vierde jaar van de middelbare afdeling schrijnwerk en meubelmakerij.

Daarnaast werd De Smet vanaf 1918 ook "bouwmeester" of stadsarchitect van Aalst, als opvolger van Jules Goethals. In deze rol ontwierp hij het gebouw dat later bekend zou staan als de A-blok. Op de blauwdruk uit 1922 van dit gebouw staan de woorden VLIJT, ORDE, PLICHT en TUCHT prominent boven de centrale ramen, onmiskenbaar weerspiegelend de kernwaarden die aan de basis stonden van de jonge ambachtsschool en die een essentiële rol speelden in zowel de ontwikkeling van de leerlingen als van de school zelf.

Fragment uit de blauwdruk van stadsarchitect en leraar aan de school, Triphon De Smet, gedateerd 1 maart 1922 - Archief V.T.I.-Aalst

Fragment uit de blauwdruk met datum en handtekening van de architect - Archief V.T.I.-Aalst

Archief V.T.I.-Aalst

13 juli 1924: Plechtige inhuldiging van het nieuwe klasgebouw

Naar aanleiding van de opening van dit nieuwe gebouw, werden in 1924 de allereerste postkaarten van de school uitgegeven door fotograaf Stefaan Franck uit de Gentsestraat. Het setje bestond uit 8 postkaarten van werkplaatsen en binnenzichten van de - op dat moment - Middelbare en Hoogere Technische School. Merchandising avant-la-lettre én een mooie promotiecampagne voor de jonge school!

Op zondag 13 juli 1924 wordt het gloednieuwe gebouw plechtig ingehuldigd. Het gebouw bestaat uit 9 klaslokalen, een laboratorium, een conferentiezaal en een tekenzaal.

Het verslag van de feestelijkheden is na te lezen in de Aalsterse krant "De Volksstem" van woensdag 16 juli 1924

De redacteur van de krant spreekt van "een zonnige dag vol licht en feeststemming". Rond 14 uur "krioelde het reeds van uitgenodigden en nieuwsgierigen aan de nieuwe poort van het heerlijk schoolgebouw". Een half uurtje later doet de Oost-Vlaamse gouverneur (André de Kerchove de Denterghem), vergezeld van de algemeen inspecteur Vlaminck (die afgevaardigde is van Paul Tschoffen, op dat moment minister van Arbeid, Nijverheid en Sociale Voorzorg), zijn intrede. Alle grote namen uit de toenmalige Aalsterse beau-monde zijn aanwezig: oud-minister Romain Moyersoen, enkele senatoren en volksvertegenwoordigers, leden van de Bestendige Deputatie en de Provincie, Aalsters burgemeester De Hert, burgemeesters van de omliggende gemeenten, gemeenteraadsleden, gezagsdragers van de Kerk, professoren van de vakschool en "ene menigte bestuurders en leraars van vreemde vakscholen".

Leon De Meeter, de voorzitter van de Middelbare en Hoogere Technische School" neemt het woord en dankt gouverneur André de Kerchove de Denterghem om "de vergrotingswerken" te komen inhuldigen maar vooral omdat hij als gouverneur de noodzaak inziet van de uitbereiding van het technisch onderwijs.

Ook kanunnik Coppens, die de Gentse bisschop Seghers vertegenwoordigt, wordt bewierookt omdat de Kerkelijke overheid de sociale werking apprecieert die de school bewerkstelligt: de leerlingen krijgen een degelijke zedelijke opvoeding waarbij de liefde voor de medemens centraal staat.

Aan de afgevaardigde van de minister van Nijverheid en Arbeid was de boodschap duidelijk: meer geld voor het technisch onderwijs en de verloning van het lerarenkorps. In 1924 wordt slechts 40% van de begroting van de technische scholen gesubsidieerd, het schoolbestuur moet zorgen voor de overige financiën.

Leon De Meeter citeert hierbij fijntjes de woorden van de vorige minister van Arbeid en Nijverheid, Romain Moyersoen, uitgesproken in 1922: "De uitbreiding en de toekomst van onze nijverheid hangen af van de meerdere ontwikkeling van het Technisch Onderwijs, het behoud der voordelige lonen gaat er mede gepaard, het gouvernement verliest dit niet uit het oog, het inrichten en ondersteunen van zulke scholen vergt grote opofferingen [...]".

De Volksstem, 16 juli 1924 - S.A.A.

De Koornbloem, 20 juli 1924 - S.A.A.

Flyer uit 1924 om reclame te maken voor het "Inhuldigingsfeest der uitbreidingswerken" op 13 juli 1924 - Archief V.T.I.-Aalst

De nationale pers

Ook in de nationale kranten kreeg de opening van het gebouw de nodige aandacht:

Fragment uit een artikel in Het Volk, 15 juli 1924 - KBR

De Standaard, 14 juli 1924 - KBR

Fragment uit de Brusselse krant Het nieuws van den dag, 15 juli 1924 - KBR

Een tekenzaal in 1924 - Archief V.T.I.-Aalst

De schrijnwerkerij waarvan sprake in krant "Het nieuws van den dag" van 15 juli 1924 - Archief V.T.I.-Aalst

Het schoolleven in 1924

De punten van elke leerling werden per trimester en leerjaar minutieus bijgehouden.

Leerlingenaantallen in 1924

Het aantal leerlingen in de middelbare afdeling van de vakschool tijdens het schooljaar 1923-1924 bedraagt 340. Bij gebrek aan plaats moesten zelfs een 100-tal inschrijvingen geweigerd worden. De grootse opening is daarenboven geslaagde marketing: voor het schooljaar 1924-1925 schrijven zich niet minder dan 146 nieuwe eerstejaars in: 97 metaal- en 49 houtbewerkers. In het tweede studiejaar zitten 134 leerlingen, het derde jaar telt er 85 en het vierde 43. Samen met de leerlingen van de lerarenopleiding (44 in totaal) volgen 455 leerlingen les aan de Aalsterse vakschool.

In mei 1924 zitten in de Middelbare Afdeling:

6 draaiers
21 elektriciens
9 smeden
137 paswerkers
34 meubelmakers
67 schrijnwerkers

Omwille van het pionierswerk van de jonge Vakschool was het noodzakelijk dat werk- en leerboeken zelf ontwikkeld werden, zoals deze cursus over "Stoommachienen" van de afdeling Werktuigkunde uit 1920 - Verzameling W. Delait

Studiemogelijkheden en personeel in 1924

A. De Middelbare Technische Afdeling loopt gedurende 4 studiejaren voor mecaniciens, elektriciens, smeden, draaiers, schrijnwerkers, meubelmakers, modelmakers en tekenaars.

In de begroting van 1924 staan volgende personeelsleden ingeschreven voor de middelbare afdeling:

Andre De Waegenaere: Bestuurder
E.H. Cyriel De Meester: Godsdienstleraar
De Smedt Hubert: Elektriciteit & vaktekenen
De Fraine Leon: Werktuigkunde, weerstand der bouwstoffen, technologie & scheikunde
Walgraeve Hendrik: Tekenen, werktuigkunde, rekenkunde & stelkunde
De Baere Hubert: Vlaamsch, natuurkunde & meetkunde
Beké Hector: Fransche taal
Derolez Maurits: Fransche taal, ornament & perspectief
Van den Berghe Jules: Vlaamsche taal
De Geest Gilbert: Tekenen, rekenen & stelkunde
Roobroeck Oscar: Stelkunde & turnen
De Smet Triphon: Vaktekenen schrijnwerkers en meubelmakers
Daens Jozef: Perspectief ornamenttekenen
Eeckman Jozef: Tekenen, natuurkunde & meetkunde
François Hector: Rekenkunde
Stuyck Paul: Elektriciteit praktijk & elektriciteit theorie
Monsaert Jozef: Werkhuisoverste paswerkerij - Vaktekenen & werktuigkunde
Vlieghe Florimond: Paswerkerij, vaktekenen & vakkunde
Van Loo Leopold: Meubelwerk praktijk, vaktekenen & vakkunde
De Brauwer Frans: Schrijnwerkerij, vaktekenen & vakkunde
D’Haese Aloïs: Schrijnwerkerij, vaktekenen - Bewaking
De Ridder Hilaire: Paswerk, vaktekenen, werktuigkunde & traceren
Cleemput Jozef: Smidse, vaktekenen & werktuigkunde
Van Hauwe Frans: Meubelwerk & vaktekenen
Naessens Adolf: Modelmaker & vaktekenen
Roels Alois: Schrijnwerkerij & vaktekenen
Hendrix Frans: Draaiwerk & vakkunde
Hooghe Richard: Paswerkerij, vaktekenen & elektriciteit - Bewaking
Mûller Arthur: Paswerkerij & vaktekenen
De Schepper Richard: Paswerkerij & traceren
Totté Frans: Ornamenttekenen, stijlleer & compositie meubelmakerij
Korte Nikolaus: Smederij
Verhaevert Frans: Traceren
Slagmulder Arthur: Rekenplichtige (financiële dienst)
Van der Veeken Gaston: Bureelbediende
Van der Biest Omer: Hulpschrijver

B. De Hogere Technische Afdeling vormt meestergasten, werkhuisoversten, tekenaars, vakleraars, bedrijfsleiders, werkonderzoekers, patroons, hulp-ingenieurs en ingenieur-techniekers. Ze zijn toegankelijk voor de leerlingen die het diploma behaalden in de middelbare technische afdeling. De opleiding duurt 5 jaar en wordt 's avonds gegeven, tussen 18 en 20 uur.

In de begroting van 1924 staan volgende personeelsleden ingeschreven voor de hogere afdeling:

De Waegenaere Andre: Bestuurder
De Fraine Leon, ingenieur: Ontledende werktuigkunde, berekening van machineonderdelen, technologie, projecten & compositie
De Smedt Hubert, ingenieur: Wisselstroomtechniek, projecten & compositie
De Smet Triphon, stadsarchitect: Technologie & bouwkunde schrijnwerkers
Totté Frans, tekenaar: Stijlleer, ornamenttekenen & compositie
Walgraeve Hendrik: Driehoeksmeetkunde & stelkunde
De Baere Hubert, leraar: Ontledende meetkunde, differentiaal en integraal rekenen
Derolez Maurits, regent: Fransche taal
Beké Hector, leraar: Fransche taal
Monsaert Jozef: Mechanisch rendement machines, projecten, compositie, praktische proeven en metingen, organisatie
Stuyck Paul: Elektriciteit, rendement machines, projecten, compositie, praktische proeven en metingen, organisatie
De Brauwer Frans: Bouwkundig tekenen, hulpleraar
Van Loo Leopold: Stijlleer, compositie, hulpleraar
Slagmulder Arthur: Schrijver (secretaris)

C. Daarnaast is er ook de Normaalschool op zondagvoormiddag (van 9 tot 12.30 uur). Deze opleiding duurt 3 à 4 jaar en leidt stielmannen op tot vakleerkrachten. De te volgen vakken zijn: spreken, schrijven, zielkunde, methodenleer, opvoedkunde, maatschappijleer en organisatie.

In de begroting van 1924 staan volgende personeelsleden ingeschreven voor de normaalschool:

De Waegenaere Andre: Bestuurder, zielkunde & organisatieleer
E.P. Grootaert: Wellevendheid, uitspraak, voordracht & opstel
E.P. Berthold: Maatschappijleer
Stuyck Paul: Schrijver (secretaris)

Vrije dagen tijdens het schooljaar 1924-1925

Vakanties:

van 1 t.e.m. 7 januari
van Pasen tot 14 dagen na Pasen
van 15 augustus tot 30 september

Verlofdagen:

Allerheiligen
11 november
1 december (Sint-Elooi - patroonheilige van de metaalbewerkers)
1e en 2e kerstdag
19 maart (Sint-Jozef - patroonheilige van de schrijnwerkers)
Onze-Heer-Hemelvaart
Pinkstermaandag
Maandag, dinsdag en woensdag van Aalst-Kermis (tweede week van juli)
21 juli

Teruggave van het schoolgeld

De school garandeerde dat de leerlingen hun schoolgeld na hun opleiding zouden terugkrijgen in de vorm van gereedschap bij het verlaten van de school, afhankelijk van hun gedrag en prestaties. In de begroting van 1924 staat het volgende te lezen:

10 uittredende en gediplomeerde leerlingen paswerk - draaierij hebben gereedschappen ontvangen voor een waarde van 700 Belgische Frank: rechte passers, dikte passers, voetjes passers, hamers, winkelhaken, vijlen, enz...
3 uittredende en gediplomeerde leerlingen elektriciteit hebben gereedschappen ontvangen voor een waarde van 260 Belgische Frank
4 uittredende en gediplomeerde leerlingen meubelmakers hebben gereedschappen ontvangen voor een waarde van 550 Belgische Frank

De toekomst voor de studenten?

Die zag er fraai uit. De uitnodiging voor de feestelijkheden garandeert een "Groote Toekomst" voor de toekomstige studenten van de school:

Werklieden, Burgers, begoede Burgers, talrijke nieuwe, eerbare, winstgevende bedieningen kunnen hier veroverd worden door uwe zonen. Indien uwe kinderen aanleg toonen tot de technische vakken, aarzelt niet, om Gods wil; zendt ze naar de Technische School en gij verzekert ze eene soliede ontwikkeling, eene schitterende broodwinning en eene flinke karaktervorming.

Uitgave: Du Caju-De Vylder, Aalst
Deze postkaart werd enkele jaren na de inhuldiging uitgegeven: de Klottestraat is gekasseid en op de zijgevel is de klimop tot aan de dakrand gegroeid.
Op het fronton staat "Technische school" te lezen - Archief V.T.I.-Aalst

De trappenhal in de A-Blok, links anno 1924, rechts 100 jaar later, anno 2024.
Exact dezelfde foto nemen is niet meer mogelijk, omdat in 1950 een tweede verdieping werd bijgebouwd - Archief V.T.I.-Aalst

De conferentiezaal anno 1924 - Archief V.T.I.-Aalst

Hetzelfde lokaal, anno 2024

1927: Van Klottenstraat naar Vakschoolstraat

Niet alleen de school veranderde in de loop van de jaren regelmatig van naam, ook de straat kreeg een andere benaming. Een uittreksel van de zitting van de gemeenteraad van 4 april 1927 geeft het besluit weer om de naam van de Klotte(n)straat te wijzigen in de Vakschoolstraat. Burgemeester was Romain Moyersoen, de gemeentesecretaris was Oscar Reyntens. Opmerkelijk is dat het document manueel werd verbeterd: oorspronkelijk stond er "Ambachtschoolstraat", maar "Ambacht" werd verbeterd in "Vak". Foutje van de typist?

Archief Leo Crick, verzameling W. Delait

1936: Bouw van de E-Blok

In 1936 wordt de E-blok gebouwd naast de oorspronkelijke A-blok. Hierover volgt later een aparte blog.

Merk op dat in 1936 de oorspronkelijke A-blok slechts 1 verdieping telde.
Archief V.T.I.-Aalst

1950: Het schoolgebouw krijgt haar definitieve vorm

Eind jaren '40 van de vorige eeuw liggen er, na de Tweede Wereldoorlog, alweer nieuwe uitbreidingsplannen op tafel: de oude A-blok krijgt er een tweede verdieping bij en wordt door het bijbouwen van drie grote hoekklassen verbonden met de B-blok aan de huidige Sinte-Annalaan.

De eerste plannen werden ingediend in 1946 en 4 jaar later door het Aalsterse Schepencollege goedgekeurd in 1950. Merk op dat vanaf 24 september 1944 tot 26 juli 1949 de toenmalige Sint-Annalaan werd omgedoopt tot Stalinlaan. Nog enkele andere grote Aalsterse lanen kregen gedurende een 5-tal jaren de naam van de overwinnaars van het Derde Rijk:

Capucienenlaan ⇒ Churchilllaan (t.e.m. 12 september 1950)
Keizerlijke Plaats ⇒ Rooseveltlaan (t.e.m. 31 oktober 1950)
Parklaan ⇒ Leopold II laan (t.e.m. 31 oktober 1950)
Leo De Bethunelaan ⇒ Regent Prins Karellaan (t.e.m. 31 oktober 1950)

In 1950 krijgt de A-blok zijn huidige uitzicht: een extra verdieping en drie hoekklassen. De gevelsteen wordt dezelfde als die van de B-blok aan de Sinte-Annalaan.

Het schoolgebouw dat tot op de dag van vandaag het straatbeeld uitmaakt op het kruispunt Vakschoolstraat, Sinte-Annalaan en Asserendries krijgt zijn definitieve vorm.

Plan van de uitbreidingswerken in 1950 - Archief V.T.I.-Aalst

Vooraanzicht van de A-Blok met extra verdieping en verbonden via drie hoekklassen aan de B-Blok in de Sinte-Annalaan - Archief V.T.I.-Aalst

De hoek van de Sinte-Annalaan en de Vakschoolstraat begin jaren 1950, met fietspad en aanplanting van de Japanse kers, die elke lente de Sinte-Annalaan letterlijk in de bloemetjes zette - Archief V.T.I.-Aalst

Foto eind jaren 1980 - Archief V.T.I.-Aalst

Het roemrijke verleden van het Vrij Technisch Instituut van Aalst

1924 - 2024: 100 jaar A-blok in de Vakschoolstraat